Esta é uma versão desatualizada publicada em 2025-10-06. Leia a versão mais recente.

A Circulação de informações sobre as Guerras Saxônicas

o exemplo das cartas de Adriano I e de Alcuíno (775-801 E.C.)

Autores

  • Thiago Juarez Ribeiro da Silva Universidade Federal de Goiás (UFG), Goiânia, Goiás, Brasil, thiago_juarez@ufg.br

DOI:

https://doi.org/10.5216/hr.v29i3.81013

Palavras-chave:

Guerras Saxônicas, cartas, notícias

Resumo

O artigo explora a circulação de informações sobre as Guerras Saxônicas (772-804 E.C.) por meio de cartas trocadas à época. Foram selecionadas para análise cartas do papa Adriano I (m. 795) e Alcuíno de Iorque (m. 804). Adriano I menciona as campanhas de Carlos I (m. 814) contra os saxões em diversas cartas, exaltando a conversão dos saxões ao cristianismo, embora não mencione diretamente eventos violentos como o “Massacre de Verden” de 782. Alcuíno, por sua vez, escreveu a diversos destinatários, incluindo o próprio Carlos I, enfatizando a necessidade de reforma moral e religiosa para consolidar o domínio cristão na Saxônia. As correspondências revelam uma complexa rede de comunicação que faziam circular as notícias sobre o desenrolar dos conflitos que opuseram carolíngios e saxões naquele período.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Thiago Juarez Ribeiro da Silva, Universidade Federal de Goiás (UFG), Goiânia, Goiás, Brasil, thiago_juarez@ufg.br

Atualmente é Professor de História Medieval na Universidade Federal de Goiás (UFG). Doutor em História pela Universidade Estadual de Campinas (UNICAMP) e em Histoire, histoire de l'art et archéologie pela Université Libre de Bruxelles (ULB), Bélgica. Pesquisador vinculado ao Laboratório de Estudos Medievais (LEME - USP/Unicamp/UNIFESP/UFMG/UFG), ao Centre de Recherche histoire, arts, cultures et sociétés Anciennes, Médievales et Modernes (SociAMM, ULB) e ao De Corruptione - História da Corrupção na Idade Média (UnB). Tem experiência na área de História, com ênfase em História Medieval, atuando principalmente nos seguintes temas: Antiguidade Tardia, Alta Idade Média, história da Igreja, reinos pós-romanos (franco, visigodo), carolíngios, fontes normativas (capitulares, leis, cânones conciliares), pobres e pobreza, séculos IV a IX, Humanidades/Métodos Digitais, corrupção, Peste de Justiniano e Grande Peste.

Referências

Documentos

Annales Laureshamenses. PERTZ, G. (ed.). Monumenta Germaniae Historica, Scriptores (SS), 1. Hannover, 1826.

Annales regni Francorum inde a. 741 usque ad 829, qui dicuntur Annales Laurissenses maiores et Einhardi. PERTZ, G.; KURZE, F. (ed.). Monumenta Germaniae Historica, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi (SS rer. Germ.), 6. Hannover, 1895.

Annales Mosellani. LAPPENBERG, J.M. (ed.). Monumenta Germaniae Historica, Scriptores (SS), 16. Hannover, 1859.

Einhardi Vita Karoli Magni. PERTZ, G.; WAITZ, G. (ed.). Monumenta Germaniae Historica, Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi (SS rer. Germ.), 25. Hanover e Leipzig, 1911.

Epistolae Merowingici et Karolini aevi (I). DÜMMLER, E. (ed.) Monumenta Germaniae Historica, Epistolae, Epp. 3. Berlim: Weidmann, 1892.

Epistolae Karolini aevi (II). DÜMMLER, E. (ed.) Monumenta Germaniae Historica, Epistolae, Epp. 4. Berlim: Weidmann, 1895.

Epistolae Karolini aevi (III). DÜMMLER, E. (ed.) Monumenta Germaniae Historica, Epistolae, Epp. 5. Berlim: Weidmann, 1899.

Monografias

BALUZE, É. Histoire Des Capitulaires Des Rois François Sous La Première Et Seconde Race: Ou Préface De M. Étienne Baluze Sur L’édition Qu’il A Donnée En 1677 Des Capitulaires De Nos Rois... [s.l.] Nabu Press, 2012.

BEAUMONT, H. Étude historique sur l’abbaye de Luxeuil (590-1790)/par H. Baumont. [s.l.] M.-Pattegay, 1895.

BÖHMER, J. F.; MÜHLBACHER, E.; LECHNER, J. Böhmer, J. F., Regesta Imperii I. Die Regesten des Kaiserreichs unter den Karolingern 751-918. Innsbruck: Verlag der Wagnerscherke Universität Buchandlung, 1908. v. 1

COLLINS, R. Charlemagne. Toronto: University of Toronto Press, 1998.

CONSTABLE, G. Letters and Letter-collections. [s.l.] Ed. Brepols, 1976.

CRÉTÉ-PROTIN, I. Église et vie chrétienne dans le diocèse de Troyes du IVe au IXe siècle. [s.l.] Presses Univ. Septentrion, 2002.

DALES, D. Alcuin: His Life and Legacy. Illustrated edição ed. Cambridge: James Clarke Company, 2012.

DALES, D.; WILLIAMS, R. Alcuin: Theology and Thought. [s.l.] James Clarke & Company, 2013.

DEVROEY, J.-P. La politique annonaire des Carolingiens comme question économique, religieuse et morale. Em: L’Alimentazione nell’alto Medioevo. Pratiche, simboli, ideologie. Spoleto: CISAM, 2016, p. 299–352.

FLEMING, R. Britain After Rome: The Fall and Rise, 400-1070: The Fall and Rise, 400 to 1070. London: Penguin Global, 2011.

GANSHOF, F. L. Was waren die Kapitularien? [s.l.] Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1961., 1961.

GARRISON, M. Les correspondants d’Alcuin. Annales de Bretagne et des Pays de l’Ouest. Anjou. Maine. Poitou-Charente. Touraine, n. 111–3, p. 319–331, 20 set. 2004.

HÄGERMANN, D. Karl der Große: Herrscher des Abendlandes: Herrscher des Abendlandes. Biographie. 4. edition ed. Berlin: ECON-Taschenbuchverlag, 2003.

HARTMANN, F. Hadrian I.: (772 - 795): frühmittelalterliches Adelspapsttum und die Lösung Roms vom byzantinischen Kaiser. Stuttgart: [s.n.]. v. 34

HOUSE, T. H. P. Epistolae Merowingici et Karolini aevi (I). [s.l: s.n.].

KNOWLES, M. D. Presidential Address: Great Historical Enterprises III. The Monumenta Germaniae Historica. Transactions of the Royal Historical Society, v. 10, p. 129–150, 1960.

KONECNY, S. Die Frauen des karolingischen Königshauses: die politische Bedeutung der Ehe und die Stellung der Frau in der fränkischen Herrscherfamilie vom 7. bis zum 10. Jahrhundert. [s.l.] VWGÖ, 1976.

MORDEK, H. Bibliotheca capitularium regum Francorum manuscripta: Überlieferung und Traditionszusammenhang der fränkischen Herrschererlasse. [s.l.] Monumenta Germaniae Historica, 1995.

Oxford Latin Dictionary. 1968.

PERTZ, G. H.; HISTORICA, M. G. Monumenta Germaniae Historica: Capitularia Regum Francorum, Volume 1... [s.l.] Nabu Press, 2012.

RIBEIRO DA SILVA, T. Os capitulares reais, séculos VI a IX: produção, codificação, transmissão e recepção. Revista Signum, 1 jan. 2020.

RICHÉ, P. Ecoles et enseignement dans le haut moyen âge: fin du Ve siècle-milieu du XIe siècle. [s.l.] Picard, 1999.

SCHUBERT, E. Die Capitulatio de partibus Saxoniae. Em: FS Heinrich Schmidt (1993). [s.l: s.n.]. p. 3–28.

TALBERT, R. J. A. Rome’s World: The Peutinger Map Reconsidered. [s.l.] Cambridge University Press, 2010.

Downloads

Publicado

2025-10-06

Versões

Como Citar

RIBEIRO DA SILVA, Thiago Juarez. A Circulação de informações sobre as Guerras Saxônicas: o exemplo das cartas de Adriano I e de Alcuíno (775-801 E.C.). História Revista, Goiânia, v. 29, n. 3, p. 28–46, 2025. DOI: 10.5216/hr.v29i3.81013. Disponível em: https://revistas.ufg.br/historia/article/view/81013. Acesso em: 5 dez. 2025.

Edição

Seção

Dossiê: "A circulação e o recebimento de informações: uma história conectada da Idade Média"